Ευχές Διευθυντή του Κέντρου Αριστείας για το Νέο Έτος
Αγαπητοί Φίλοι του Κέντρου Αριστείας και της Βιοτράπεζας του Πανεπιστημίου Κύπρου,
Με τη λήξη του 2020 και την έναρξη του 2021 είναι αναπόφευκτο να αξιολογήσουμε το πώς η παγκόσμια κοινότητα χειρίστηκε την πανδημία COVID-19. Πέρυσι τέτοιες ημέρες ακούσαμε για πρώτη φορά για μια νέα ίωση και έναν νέο κορωνοϊό ο οποίος ξεκινώντας από την Κίνα, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα έγινε παγκόσμιο θέμα, μολύνοντας και σκοτώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε όλες τις χώρες του κόσμου. Ήταν μια μοναδική ευκαιρία για να αποδείξει η ανθρωπότητα ανά την υφήλιο πώς μέσα από την Πίστη στην Αγάπη και την Αλληλεγγύη, την Επιστήμη και τον Ορθολογισμό μπορεί να αντιμετωπίσει μια τέτοια πρόκληση με τρόπο που δεν είχε προηγούμενο. Είναι σίγουρο ότι, αν η πανδημία της COVID-19 ενέσκηπτε πριν από 100 ή και 50 χρόνια, οι νεκροί θα ήταν πολύ περισσότεροι και η μιζέρια θα τύλιγε πολύ περισσότερα εκατομμύρια συνανθρώπους μας. Παρόλα τα προβλήματα και την αστοχία κάποιων μέτρων που εφαρμόσθηκαν, τόσο στην Κύπρο όσο και παγκόσμια, μαζί με την κόπωση που τελικά επήλθε ανάμεσα στον πληθυσμό, η ετοιμότητα και η προσαρμοστικότητα της επιστημονικής κοινότητας, σε συνδυασμό με την επιστημονική γνώση και την άμεση ενημέρωση μέσω της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας επέτρεψαν την ταχύτατη διάχυση της πληροφορίας ενώ οι πολίτες παίρνουμε οδηγίες και αντιδρούμε σε ενεστώτα χρόνο. Η ιχνηλάτηση επαφών κρουσμάτων και η μοριακή ανάλυση για διάγνωση ύποπτων περιστατικών ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, μέχρι του σημείου που τελικά έγινε μη διαχειρίσιμη. Πολλές επιχειρήσεις και αμέτρητες κοινωνικές, εκπαιδευτικές και οικονομικές δραστηριότητες ενεργοποιήθηκαν διαδικτυακά, που παρόλες τις ανεπάρκειες και ανάγκη για βελτιώσεις, απέτρεψαν την πλήρη κατάρρευση και κράτησαν τον κοινωνικό ιστό, αναδεικνύοντας την αξία της ενημέρωσης και της πειθαρχίας (ή απειθαρχίας) στα μέτρα προστασίας.
Ταυτόχρονα, είχαμε την ευκαιρία να δούμε και να βιώσουμε τη συνωμοσιολογία που διασπείρει το φόβο, την ανησυχία και την αμφιβολία στη γνώση και στον ορθολογισμό, συγκρατώντας την πρόοδο και την εξέλιξη. Όσες αδυναμίες και λάθη έχει η επιστημονική μέθοδος, δεν συγκρίνονται με την τροχοπέδη που επιδιώκει να βάλει η έλλειψη εμπιστοσύνης στην επιστήμη και την έρευνα, γι’ αυτό και η επιστήμη πάντα θριαμβεύει. Το επίτευγμα των εμβολίων κατά της COVID-19 σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ακολούθησε τα άλματα της σύγχρονης βιοτεχνολογίας και μοριακής βιολογίας ξεκινώντας με τα πρώτα πειράματα μηχανικής γενετικής (genetic engineering) τη δεκαετία του 1970. Αυτά οδήγησαν στην τεχνολογία του mRNA ως βασικού υλικού για τη δημιουργία των πρώτων εμβολίων κατά του κορωνοϊού SARS-CoV-2.
Στο Κέντρο Αριστείας biobank.cy, αντιδράσαμε άμεσα με σκοπό να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία για μελέτες της συμπεριφοράς του νέου κορωνοϊού και της απόκρισης του ανθρώπου σε αυτόν. Μια μεγάλη ομάδα ειδικών που περιλαμβάνει γενετιστές, μοριακούς βιολόγους, επιδημιολόγους, ιολόγους και λοιμωξιολόγους γιατρούς από το Κέντρο Αριστείας, τις Ιατρικές Σχολές των Πανεπιστημίων Κύπρου και Λευκωσίας και το Τμήμα Επιστημών Υγείας του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, υποβάλαμε ερευνητική πρόταση που εγκρίθηκε από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου και βρίσκεται σε πορεία υλοποίησης. Πρωταρχικός στόχος είναι η ανίχνευση αντισωμάτων σε άτομα που έχουν βρεθεί θετικοί στον κορωνοϊό αλλά και σε επαγγελματίες υγείας που ήρθαν σε επαφή με ασθενείς, και σε υγιή άτομα του γενικού πληθυσμού. Εξίσου σημαντικός στόχος είναι η αρχειοθέτηση του προσωπικού και ιατρικού ιστορικού των εθελοντών που συμμετέχουν και η φύλαξη γενετικού και άλλου βιολογικού υλικού για μελλοντικές μελέτες. Ενθαρρύνονται πρώην ασθενείς της COVID-19 να επικοινωνήσουν με τη Βιοτράπεζα του Κέντρου Αριστείας, αν επιθυμούν να συμμετάσχουν ως εθελοντές για δωρεάν έλεγχο αντισωμάτων κατά του κορωνοϊού.
Πέρα από τα πιο πάνω, το 2020 χαρακτηρίστηκε από μια έντονη δραστηριότητα για την αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών και των δυνατοτήτων της Βιοτράπεζας, καθώς και προγραμμάτων στήριξης της έρευνας συναδέλφων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Κύπρου σε διάφορα πεδία. Ως υποδομή έρευνας, η Βιοτράπεζα αποδεικνύεται ως καθοριστικής σημασίας εφαλτήριο υλοποίησης μελετών εφόσον διασφαλίζει την ευκολία και την ποιότητα στη φύλαξη των αρχείων και του βιολογικού υλικού έρευνας των ερευνητών στη χώρα μας. Η ομάδα των νοσηλευτών του Κέντρου, μαζί με την ομάδα των τεχνολόγων της Βιοτράπεζας, συνεπικουρούμενοι από το τμήμα ψηφιοποίησης και ηλεκτρονικής ασφάλειας, εργάζονται συντονισμένα για να εξυπηρετήσουν τον κάθε ερευνητή και τους γενικούς στόχους του Κέντρου.
Από πλευράς έρευνας, το Κέντρο Αριστείας biobank.cy έχει να επιδείξει σημαντικές δημοσιεύσεις σε συνεργασία με το Broad Institute of Harvard and MIT, ενώ μόλις έγινε αποδεκτή για δημοσίευση εργασία μας που περιγράφει μοντέλο ποντικού που δημιούργησαν ερευνητές του Κέντρου μας, και έχει μοναδικά χαρακτηριστικά. Είναι το πρώτο στο είδος του, που φρονούμε ότι θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για μελλοντικές έρευνες σε νέες θεραπείες του Συνδρόμου Alport (σοβαρή κληρονομική νεφροπάθεια). Ήδη, μια ομάδα από το Washington University School of Medicine, στο St Louis, Μισσούρι των ΗΠΑ, ενδιαφέρθηκε να χρησιμοποιήσει αυτό το ζωικό μοντέλο για δοκιμασία καινοφανών θεραπευτικών ουσιών.
Εξίσου ενθαρρυντικό είναι ότι συνεργάτες μας ερευνητές στο Royal Free Hospital, University College London, Department of Renal Medicine, ενδιαφέρθηκαν να αξιοποιήσουν μαζί μας αρχειοθετημένο υλικό της Βιοτράπεζας, το οποίο αποτελεί αντικείμενο εγκεκριμένου ερευνητικού έργου. Πρόκειται για την κληρονομική νεφροπάθεια του Τροόδους, που δυστυχώς ενδημεί ανάμεσα στον Κυπριακό πληθυσμό.
Τέλος, είναι με ιδιαίτερα μεγάλη ικανοποίηση που ανακοινώνω ότι στις αρχές Δεκεμβρίου 2020, η Δρ Ισαβέλλα Σάββα, Νεφρολόγος και φοιτήτρια διδακτορικού στο Κέντρο μας, παρουσίασε με επιτυχία τη διατριβή της, στο πλαίσιο των σπουδών της για απόκτηση διδακτορικού PhD. Η Ισαβέλλα είναι η πρώτη γιατρός που αποφοιτά με PhD από το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, και ίσως η πρώτη γιατρός που παίρνει το PhD της από όλο το Πανεπιστήμιο, νοουμένου ότι η Ιατρική Σχολή δεν διαθέτει ακόμη διδακτορικό πρόγραμμα σπουδών.
Το biobank.cy ευχαριστεί όλους τους εθελοντές που στηρίζουν το έργο της Βιοτράπεζας και ενθαρρύνει νέους εθελοντές να προσέλθουν για να συνδράμουν στο έργο της.
Επενδύουμε στη Βιοτράπεζα, επενδύουμε σε μια πιο υγιή Κύπρο!
Καθ. Κωνσταντίνος Δέλτας
Συντονιστής Προγράμματος,
Διευθυντής Κέντρου Αριστείας για Βιοτράπεζα και Βιοιατρική Έρευνα, biobank.cy
